پذیرش ولایت پدر و مادر در خانواده، تمرین ولایت مداری است

زمان: محرم 90
مکان: مهدیه تهران
انعکاس در: فارس
پی دی اف: A5 | A4
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید
صوت: دانلود | بشنوید
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید

حجت الاسلام علیرضا پناهیان در دهۀ اول محرم، در مهدیه تهران با موضوع «نهال ولایت در نهاد خانواده» به ایراد سخنرانی پرداختند. گزیده‌ای از چهارمین جلسۀ این سخنرانی در ادامه می‌آید:

«خوب بودن» بدون ولایت‌مداری خاصیتی ندارد/ تربیت فرزند ولایت‌مدار

بعضی‌ از پدر و مادرها توقع چندانی از فرزندانشان ندارند و همین قدر که فرزندشان درس بخواند، شغلی داشته باشد، به اعتیاد کشیده نشود و پیش در و همسایه آبروداری کند، برایشان کافی است. اما بعضی‌ها انتظار دارند که فرزندانشان خیلی بیش از اینها خوب شوند و منظورشان از این خوب بودن این است که فرزندشان «ولایت‌مدار» باشد. یعنی می‌خواهند اصلی‌ترین ویژگی فرزندشان این باشد که ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) عمیقاً در قلبش جای بگیرد و در زمرۀ اصحاب ولی‌ عصر(ع) قرار گیرد. این سطح انتظار بالا، نشان می‌دهد که آنها در خانوادۀ خود، خیلی خوب و دقیق کار کرده‌اند. برای چنین افرادی، اصلی‌ترین ملاک در انتخاب همسر، ولایت‌مداریِ او خواهد بود. چون می‌دانند که بسیاری از خوبی‌ها حتی نمازخواندن و قرآن‌خواندن بدون ولایت خاصیتی ندارد. چون می‌دانند که بسیاری از نمازخوان‌ها و قرآن‌خوان‌ها بوده‌اند که در نهایت، جهنمی شده‌اند: نماز بی‌ولای او عبادتی است بی‌وضو.
یکی از آیات بسیار کلیدی و استراتژیک قرآن این آیۀ شریفه است: «اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمات»(بقره/257) گرفتاری کافران این است که سرپرست آنها طاغوت می‌شود و این طاغوت است که آنها را از نور به ظلمت می‌برد. یعنی کفر آنها آن‌قدر بد نیست که آنها را به ظلمت ببرد، بلکه ولایت طاغوت است که آنها را به ظلمت می‌کشاند.
ولایت چیزی فراتر از دوست داشتن است. کسی آمد نزد امام صادق(ع) و گفت من از دوستان شما هستم. حضرت فرمود جزء کدام دسته از دوستان ما هستی؟ دوستان ما سه دسته هستند... حضرت در ادامه اشاره می‌کنند که از این سه دسته فقط یک دسته به معنای واقعی ولایت‌مدار هستند.(قَالَ لَهُ مِنْ أَیِّ مُحِبِّینَا أَنْت؟...؛ تحف العقول/325‏) بعضی از دوست داشتن‌ها زبانی است و فقط در یک گوشۀ دل قرار دارد و همۀ دل را نگرفته است. لذا کسانی که این‌‌طور باشند در وقت امتحان، جاز می‌زنند و عقب می‌نشینند.

اصلی‌ترین فلسفۀ وجودی خانواده تربیت ولایت‌مداری است / اردوگاه تربیت ولایت مداران بیش از مسجد، مدرسه و هرجای دیگر، «خانواده» است

حالا باید ببینیم که چگونه می‌توان ولایت‌مدار شد و کجا باید ولایت‌مدار تربیت شویم؟ اردوگاه تربیت ولایت مداران بیشتر از مسجد، مدرسه و هرجای دیگر، «خانواده» است. همان‌طور که پادگان‌، اردوگاهی برای تربیت سربازان است تا قبل از حضور در میدان نبرد، در آن محل، تمرین کنند و مشق جنگ بیاموزند، خانواده هم محلی برای تربیت ولایت‌مداری است. از نقطه نظر رشد معنوی انسان، اصلی‌ترین فلسفۀ وجودی خانواده تربیت ولایت‌مداری است. همان‌طور که مسجد یک محل مناسب برای تربیت انسان‌های نماز‌خوان‌ است و مدرسه یک محل مناسب برای آموزش و پرورش افراد است، خانواده نیز مناسب‌ترین محل برای تربیت ولایت‌مداری است. تمام مناسبات و روابطی که در خانواده تعبیه شده است، هرکدام به نوعی، کارکردشان این است که انسان‌های ولایت‌مدار تربیت شوند. البته در خانواده، سایر ابعاد وجود انسان نیز تربیت می‌شوند ولی کارکرد اصلی خانواده برای تربیت ولایت‌مداری انسان است.

خانواده مناسب‌ترین محل برای تربیت ولایت‌مداری

خداوند در قرآن کریم، چهار مرتبه بلافاصله بعد از توصیه به توحید، سفارش به احسان نسبت به پدر و مادر می‌کند.«وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (بقره/83-نساء/36-انعام/151-اسراء/23) ائمۀ هدی(ع) می‌فرمایند که عبارت «وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» اشاره به ولایت دارد. بسیاری از امور در قرآن به صورت اشاره‌ای بیان شده است.(مانند ولایت امیرالمؤمنین) اصلاً دین ما دین اشاره‌ای است. اینکه در قرآن بعد از توحید به نیکی نسبت به والدین توصیه می‌کند، در واقع به ولایت‌مداری توصیه می‌کند. اینکه در آیات و روایات این‌قدر به خانواده اهمیت داده شده است، برای این است که خانواده پایگاه تربیت ولایت‌مداری است و اگر ولایت در جهان مستقر شود همۀ امور سامان خواهد یافت.

پذیرش ولایت پدر و مادر در خانواده، تمرین ولایت‌مداری است

از رسول اکرم(ص) در مورد حق پدر و مادر بر فرزند پرسیدند، ایشان فرمودند: «پدر و مادر تو، بهشت و جهنم تو هستند.» (لَمّا سُئلَ عَن حقِّ الوالِدَینِ علی وَلَدِهِما : هُما جَنَّتُکَ ونارُکَ) امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند:«بِرُّ الوالِدَینِ أکبَرُ فَریضَةٍ؛ نیکی به پدر و مادر بزرگ‌ترین فریضه است»(غررالحکم/312) و امام صادق(ع) می‌فرمایند: -«الذُّنوبُ الّتى تُظلِمُ الهَواءَ عُقوقُ الوالِدَینِ؛ از جمله گناهانى که فضا را تیره و تار مى‌سازد نافرمانى پدر و مادر است.» (کافی/2/447) معلوم است که بی‌احترامی به پدر و مادر و عاق والدین، آسمان را تیره و تار می‌کند، چون با این کار در واقع ریشۀ ولایت‌مداری از بین می‌رود.
چرا مسألۀ عاق والدین این‌قدر در دین ما جدی گرفته شده است؟ چون بنا بر این است که ما ولایت پدر و مادر را بپذیریم و در محیط خانواده ولایت‌مداری را تمرین کنیم تا ولایت امام زمان خود را به نحو احسن بپذیریم. اگر فرزندان ما در خانواده، ولایت پدر و مادر خود را نپذیرند، چطور می‌توانند ولایت‌مدار شوند و ولایت امام زمان را قبول کنند؟ بچه‌ای که در مقابل پدر و مادرش رعایت ادب را نکند، آیا در مقابل امام زمانش مؤدب خواهد بود؟ البته ممکن است استثناءهایی نیز وجود داشته باشد، ولی تقریباً در همۀ موارد این قاعده صدق می‌کند.

فیلمی که در آن حرمت پدر و مادر شکسته می‌شود، بسیار مخرب‌تر از فیلمی است که در آن حرمت حجاب شکسته می‌شود

با عنایت به این قاعدۀ مهم، می‌توان گفت فیلم‌هایی که در آنها حرمت پدر و مادر شکسته می‌شود و از بین می‌رود، بسیار مخرب‌تر از فیلم‌هایی هستند که حرمت حجاب در آنها شکسته می‌شود. آثار سوئی که نشان دادن این نوع فیلم‌ها دارند، از آثار سوء فیلم‌هایی که در آنها حجاب رعایت نمی‌شود بسیار بیشتر است، چرا که اینها به بنیان خانواده و ولایت‌مداری فرزندان ما لطمه وارد می‌کنند.