پنج نکتۀ مهم دربارۀ آداب زیارت اربعین

زائر اربعین در طول این سفر، دائماً با «آداب» سر و کار دارد

• یکی از ویژگی‌های مهمّ زیارت اربعین این است که این سفر سرشار از آداب است. درست است که آغاز این سفر با احساسات حسینی شروع می‌شود و در طول سفر هم گاهی که این احساسات غلیان پیدا می‌کند، زیبایی و لذّت خودش را به کام انسان می‌چشاند، امّا آن چیزی که انسان در این سفر، دائماً با آن مشغول است، «آداب» است.

• آدم دائماً نمی‌تواند اشک بریزد امّا دائماً می‌تواند مؤدّبانه رفتار کند. آدم دائماً در اوج لذّت‌بردن از شور حسینی و داشتن این شور نیست، چون اصلاً انرژیِ انسان محدود است و نمی‌تواند از اول تا آخر سفر، شور سینه‌زنی داشته باشد و ناله و فریاد بزند. احساسات در برخی لحظات یا در قطعاتی از سفر بروز پیدا می‌کند اما در همۀ سفر، انسان باید مؤدّب باشد و آداب را رعایت کند.

• در اینجا پنج نکته دربارۀ آداب زیارت اربعین را ذکر می‌کنیم که خوب است در طول این سفر نورانی، به این نکات توجه کنیم:

1. نیت: شهدا و علما و اهل‌بیت(ع) را در زیارتتان شریک کنید

• اولین نکته، «نیت» است؛ در مسیر کربلای معلّی، خیلی به نیت خودتان اهمیت بدهید. بایستید و نیت خودتان را با توجه و دقت، زمزمه کنید و اعلام کنید و حتی با صدای بلند، آن را مرور کنید.

• می‌توانید در نیّت خودتان یکی از شهدا یا جمعی از شهدا را در نظر بگیرید و آنها را در ثواب زیارت خودتان شریک کنید. همچنین می‌توانید حضرت امام(ره) و ذوی‌الحقوق-از علمایی که تا کنون در طول تاریخ بوده‌اند- را در نظر بگیرید.

• وقتی شما یک شهید را در نیّت خودتان در نظر می‌گیرید که او را در زیارت خودتان شریک کنید یا به نیابت از او به زیارت بروید، هیچ ثوابی از شما کم نخواهد شد، بلکه این ثواب-به‌واسطۀ حضور آن شهید در کنار شما- بیشتر هم خواهد شد. شهدا عشق می‌ورزند به اینکه شما بتوانید در اینجا کاری برای آنها انجام بدهید؛ آنها لذّت می‌برند و از شما تشکّر خواهند کرد و این کار شما برایشان خیلی ارزش دارد.

• شما می‌توانید برای حضرت زهرا(س) و برای همه ائمۀ هدی(ع) و مادران گرامی ایشان نیّت کنید و می‌توانید برای گذشتگان خودتان هم نیّت کنید و این نیت را اعلام کنید.

• از امام‌زمان(ع) بخواهید که توفیق سربازی‌شان و توفیق خدمت به شما بدهد. حتی قصد کنید و توسّل و تمنّا کنید که در این سفر، زیارت حضرت ولی‌عصر(عج) روزیِ شما بشود؛ این عزم و درخواست شما در سفرتان اثر دارد؛ هرچند موفق به دیدار حضرت نگردید.

2. از زیارت امیرالمومنین(ع) غفلت نشود!

• نکتۀ بعدی، از آداب زیارت اربعین این است که از زیارت مرقد مطهر امیرالمؤمنین(ع) غفلت نشود. هنگامی که ما قصد زیارت امام‌حسین(ع) داریم، باید بدانیم که ثواب زیارت حرم امیرالمؤمنین(ع) بالاتر است و حتّی در روایات، پیاده‌روی‌کردن در بازگشت از حرم امیرالمؤمنین علی(ع) هم ثواب بسیاری ذکر شده است. لذا زیارت امیرالمؤمنین(ع) را به‌عنوان یک امرِ باعظمت‌تر، درنظر بگیریم.

3. این سفر، سفر استغفار است!

• ادب سوم؛ استغفار است. استغفار و پاکی از گناه در این سفر غوغا می‌کند. ارادۀ شما در این جهت خیلی مؤثر است. امام محمدباقر(ع) فرمود: «وَ اللَّهِ مَا یَنْجُو مِنَ الذَّنْبِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِهِ» (کافی/2/426) کسی که اقرار نکند، از گناه نجات پیدا نمی‌کند.

• انسان ضعف‌های خودش را یکی‌یکی در این سفر در نظر بگیرد. این سفر، سفر استغفار است، این فرصت را از دست ندهیم. استغفار بسیار گره‌گشاست، بسیاری از بلاها را در زندگی انسان از بین می‌برد و به‌شدت انسان را به خدا مقرّب می‌کند. زمانی که برگشتنید، باید یک‌پارچه نور بشوید. هرچه بیشتر به «مغفرت» توجّه داشته باشید، از مغفرتی که در آنجا جاری است بیشتر بهره می‌برید.

4. دقت در عبادات و مراقبت بر قرائت قرآن

• ادب چهارم، این است که عبادات خودتان را زیباتر انجام بدهید، نمازتان را سر وقت بخوانید، به جماعت بخوانید و هرچه می‌توانید آداب نماز را با دقت و عنایت بیشتری اجرا کنید. ما این سفر را باید یک سفر کاملاً عبادی تلقّی کنیم. قرآن‌خواندن را حتماً در این سفر تجربه کنید. ما هیچ‌وقت در طول عمرمان به پاکی لحظه‌های این سفر نیستیم. هیچ‌وقت در طول عمرمان به اندازۀ این سفر از شرّ ابلیس در پناه خدا نیستیم و آدم باید وقتی قرآن را بخواند که دست ابلیس به او نمی‌رسد.

• ما اگر بتوانیم در طول این سفر، یک دور قرآن را ختم کنیم که چه بهتر؛ وگرنه جمع‌مان (اعضاء کاروان) می‌توانند با هم یک‌بار قرآن را ختم کنند و ثواب آن را هدیه کنند به خوبان و بزرگان. تا شما برای هدیه‌کردن ثواب قرآن‌ قصد می‌کنید، آن بزرگواران، با عنایت، نگاه می‌کنند و آدم احساس می‌کند آنها منتظرند تا ما این قصدی که داشتیم را اجرا کنیم.

• اگر کسی نخواست قرآن را یک دور ختم کند، تا حدّی که می‌تواند یک ختم قرآن را از آنجا شروع کند، یا اگر از قبل، ختم قرآن را شروع کرده، آنجا بیشتر و بهتر ادامه بدهد. در لحظه‌هایی که فراغت پیدا می‌کنید یا برای رفعِ خستگی، توقف می‌کنید، زود قرآن را باز کنید و شروع کنید به قرائت‌کردن؛ آرام آرام با تأنّی و تأمّل، قرآن را تلاوت کنید. اگر همین‌قدر هم نتوانستید، حداقل روزی یک سورۀ یاسین قرائت کنید و هدیه کنید به حضرت زهرا(س) و سپس برای همۀ امامان معصوم. ان‌شاءالله خود حضرت زهرا(س) کمک‌تان می‌کند که این مسیر را بهتر پیگیری کنید و جلو بروید.

5. توسل به حضرت زینب(س)

• ادب پنجم؛ اینکه در طول سفر به حضرت زینب کبری(س) خیلی توجّه داشته باشید و توسّلات شما دائماً به حضرت زینب(س) باشد. توسّل به حضرت زینب(س)، آخرِ توسّل‌هاست! مخصوصاً در مواقعی که خیلی خسته می‌شوید یا وقتی در این سفر، بانوانی را می‌بینید که قدم به قدم می‌آیند و بچه‌هایی را دنبال خودشان می‌کشند، تصوّر کنید آیا می‌توانید تحمّل کنید یک نفر از اینها را تازیانه بزنند؟! تازه اینها آدم‌های معمولی هستند، دختر امیرالمؤمنین(ع) نیستند...