۰۰/۱۰/۱۲

معنویت و احساس مسئولیت اجتماعی(ج3) - 1400/10/08

مانع محبت و دلسوزیِ انسان‌ها نسبت به هم چیست؟ حسّ رقابت و حسادت/ وقتی بین انسان‌ها رقابت هست، چطور می‌توانند عاشق و دلسوز هم باشند؟  

شناسنامه:

• زمان: 1400/10/08
• مکان: دانشگاه تهران
• مناسبت: ایام فاطمیه - جلسه3
• موضوع: معنویت و احساس مسئولیت اجتماعی
• صوت: اینجا
• متن کامل: اینجا

علیرضا پناهیان در سومین جلسۀ ایام فاطمیه، دانشگاه تهران:

چرا آدم‌ها آن‌قدر که باید، همدیگر را دوست ندارند و نسبت به هم دلسوز نیستند؟ آن مانعی که نمی‌گذارد ما برای همدیگر فداکاری، دلسوزی و مهرورزی کنیم چیست؟

یکی از عوامل مهم این مسئله، حس رقابت و حسادت است. همیشه یک حسِ رقابتی در انسان‌ها هست که آنها را به حسادت یا لااقل بی‌تفاوتی نسبت به دیگران می‌کشاند. بی‌تفاوتی هم باعث می‌شود هرکسی مشغول و سرگرم خودش بشود.

آدم‌ها به‌صورت مزمن و پنهان، در حال تعریف‌کردن وضعیت خودشان متناسب با وضعیت اطرافیان هستند، حتی اگر نخواهد از دیگران جلو بزند لااقل می‌خواهد مثل دیگران بشود.

مانع محبت و مهرورزیِ انسان‌ها نسبت به هم، حسّ رقابت و مسابقه‌ای است که در آنها هست. اگر می‌خواهیم دیگران را دوست داشته باشیم و دلسوز آنها باشیم، باید مسئلۀ رقابت و حسادتی را که به دنبالش می‌آید حل کنیم.

انسان روحیۀ مسابقه دارد. حسّ مسابقه هم چیز بدی نیست چون می‌تواند مصرف بسیار خوبی داشته باشد. دین هم محل مصرف درست احساسات آدم را معین می‌کند و راهی را نشان می‌دهد که انسان دربارۀ احساس و خواسته‌اش اشتباه نکند.

دین می‌گوید قشنگ‌ترین رقابتی که می‌توانی واردش بشوی که همیشه به تو هیجان مثبت بدهد و هیچ صدمه‌ای هم به تو نزند، رقابت در تقرب به خدا و به‌دست آوردن رضایت خداست

اگر رقابت برای رسیدن به رضایت خدا و قرب خدا انجام نگیرد، رقابت به این سمت می‌رود که هر کدام از طرفین، دنبال تفوّق و برتری پیدا کردن بر دیگری باشد. این دعوا داستان زندگی انسان است؛ مثل دعوای قابیل و هابیل.

مسابقه، ذاتیِ انسان است. قرآن می‌فرماید: خداوند مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که چه‌کسی بهتر عمل مى‏کند (مُلک،2) وقتی خدا ما را برای مسابقه آفرید، چطور ممکن است حسّ مسابقه در من نباشد؟ این حس، در ما هست ولی باید نوع مسابقه را تغییر بدهیم.

آیا می‌شود با دیگران مسابقه داد ولی دچار عداوت و حسادت نشد؟ بله، وقتی جهت مسابقه را به «مسابقه برای تقرب» عوض کنی، محبت و دلسوزی‌ات به مردم شروع می‌شود.

اگر می‌خواهی انسان‌های دیگر را دوست داشته باشی، با آنها برای تقرب به خدا مسابقه بگذار. بگو «من می‌خواهم از همه به خدا مقرب‌تر باشم» آن‌وقت می‌بینی مسابقه‌ای که عامل بی‌مهری و حسادت می‌شد، اینجا برعکس، عامل محبت می‌شود. یک‌دفعه‌ای می‌بینی که چقدر دیگران را دوست داری و می‌خواهی به آنها خدمت کنی.

انبیاء و اولیاء همیشه در حال مسابقه برای تقرب بودند؛ به همین دلیل دیگران را دوست دارند و مغرور نمی‌شوند. انبیاء برندۀ مسابقه‌اند چون هیچ‌وقت مسابقه را رها نمی‌کنند. کسی که مسابقه را رها کند و فکر کند به مقصد رسیده، دچار عُجب شده است.

<<جلسه قبل