در مدیریت به روش تقوا، «نظارت بیرونی» کاهش و «احساس مسئولیت افراد» افزایش می‌یابد

شناسنامه:

مکان: هیئت نور
زمان: 1396/07/07
مناسبت: محرم
صوت: اینجا
کلیپ تصویری: اینجا
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید

ادارۀ جامعه با مدل تقوا، مردم را قوی می‌کند؛ هم فرد و هم جامعه را قوی می‌کند/ اگر در دبیرستان، دانش‌آموزان فقط با زورِ نمره، حضوروغیاب و «نظارت بیرونی» درس بخوانند یعنی آموزش پروش در امر تعلیم و تربیت، شکست‌خورده است!/ یک نظام آموزشی که برای تأخیرِ 10دقیقه‌ای، «غیبت» می‌زند و جریمه می‌کند، در واقع «احساس مسئولیت فرد نسبت به خود» را نابود کرده است/ دانش‌آموز با نظارت بیرونی، ضعیف و فلج خواهد شد؛ مثل کسی که به او اجازه ندهند از عضلات بدنش، کار بکشد تا «قوی» شود/ «نظمی» که در ترافیک کشورهای غربی وجود دارد، چون ناشی از «نظارت شدید بیرونی» توسط «پلیس» و «دوربین» و «مجازات فوری و سنگین» است، ارزش چندانی ندارد. چراکه این فرد، از سرِ آدمیت منظم نشده است؛ بلکه با «قانون» و «نظارت شدید بیرونی» و «مجازات فوری» مثل حیوانات با او برخورد شده تا «نظم» را رعایت کند.

در ادامه بخش‌هایی از هشتمین شب سخنرانی حجت الاسلام علیرضا پناهیان در هیئت نور با موضوع «تقوا، طرحی برای ادارۀ جامعه» را به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیان معنوی می‌خوانید.

در مدیریت و ادارۀ جامعه به روش تقوا، علاوه بر اینکه «نظارت‌های بیرونی» به‌شدت کاهش می‌یابد، «احساس مسئولیت» افراد، نسبت به خودشان و دیگران، افزایش می‌یابد. رسول‌خدا(ص) فرمود: «همۀ شما مسئول هستید؛ ألا کُلُّکُمْ راعٍ» (صحیح مسلم/3/1459)

«حضوروغیاب» بچه‌ها سر کلاس را می‌توان به دو روش انجام داد: روش اول، با «نظارت بیرونی» و به‌وسیلۀ معاونت آموزشی است. روش دوم که با «تقوا» تناسب بیشتری دارد این است که دانش آموزان، نسبت به حضور یا عدم‌حضورِ بقیه هم‌کلاسی‌های خود، «احساس مسئولیت» کنند. یعنی اگر یکی از همکلاسی‌های آنها، غیبت کرد و در کلاس حاضر نشد، از سرِ «دلسوزی» و «خیرخواهی»، به او تذکر بدهند که «چرا نیامدی؟» چه مشکلی داشتی؟

اگر در دبیرستان، دانش‌آموزان فقط بازور «نمره» و «حضوروغیاب» و «نظارت بیرونی» درس بخوانند یعنی نظام آموزش پروشِ ما در امر «تعلیم و تربیت» در دوران هفت‌سالِ دوم(یعنی در دبستان یا از 7تا14سالگی) شکست‌خورده است. نه اینکه «آموزش پرورش» بچه‌ها را تربیت نکرده است؛ بلکه بی‌تربیتشان کرده است!

یک نظام آموزشی که برای تأخیرِ 10دقیقه‌ای، «غیبت» می‌زند و نمره کم می‌کند یا جریمه می‌کند، در واقع «احساس مسئولیت» فرد را نسبت به خودش نابود کرده است. زمانی که فرد را از بیرون، وادار به انجام کاری بکنید، دیگر «عامل درونی»، او را به جنبش و حرکت وا نمی‌دارد و کم‌کم آدمیتش را هم از دست می‌دهد!

وقتی یک فرد، برای «نتیجۀ دور»، «ناظری ندیدنی»، «پاداش و مجازات غیرِ فوری» فعالیت و کار می‌کند، تازه بوی «آدمیت» از او بر مشام می‌رسد. «تقوا» کاری می‌کند تا «چشمه از خودش بجوشد»؛ نه اینکه از بیرون، آب داخل چشمه بریزیم.

اگر مسئول حضور و غیابِ دانش‌آموزان، «ناظم» باشد و مسئول نمره‌دادن هم «معلم» باشد و پاداشِ بچه‌ها هم «نمرۀ پایان ترم» باشد و «مجازات» هم رفوزه‌شدن یا اخراج از مدرسه باشد، اینها یعنی «همه دارند، دانش‌آموز را از بیرون کنترل می‌کنند» و درواقع به او فرصت نمی‌دهند که از درون، خودش را مدیریت کند! مثل کسی که به او اجازه ندهند از عضلات بدنش، کار بکشد تا «قوی» شود. کم‌کم در اثر کار نکردنِ این عضلات، او فلج می‌شود. «دانش‌آموز» هم با نظارت بیرونی، کم‌کم ضعیف و فلج خواهد شد.

«نظمی» که در ترافیک کشورهای غربی وجود دارد، به‌دلیل آنکه ناشی از «نظارت شدید بیرونی» توسط پلیس و دوربین و «مجازات فوری و سنگین» است، ارزش چندانی ندارد. چراکه این آدم خودش نبوده، بلکه با «قانون» و «نظارت شدید بیرونی» و «مجازات فوری» مثل حیوانات با او برخورد کرده‌اند و این موجبِ نظم شده است، نه‌اینکه او از سر آدمیت، منظم شده باشد.

اگر «قانون» و «نظارت» و «مجازات شدید»، برداشته شود، خواهید دید همان موجوداتی که با نظارت شدید، منظم شده بودند، به چه موجودات «بی‌نظم» و «قانون‌شکنی» تبدیل خواهند شد!

در برخی از کشورهای شرقی، بااینکه قوانین راهنمایی رانندگیِ آنجا، از کشور ما کمتر است، تخلفات رانندگی و تصادفات‌شان، کم‌تر است. اگر هم تصادفی شود، مردم می‌دانند که خودشان باید مشکل خود را حل‌وفصل کنند؛ پلیسی نیست!

ادارۀ جامعه با مدل «تقوا»، موجب می‌شود که هرکسی روی پای خودش بایستد و نسبت به دیگران «احساس مسئولیت »کند. در این صورت، مردم «قوی» می‌شوند و به‌صورت «گروهی»، خودشان، زندگی خودشان را بدون نیاز به «دولت» اداره خواهند کرد.

چرا باید ما مردم، این‌قدر وابسته به «دولت» باشیم؟! ما می‌توانیم کاری کنیم که «روستاها» مستقل شوند و «شهرها» روی پای خودشان بایستند. ادارۀ جامعه، با مدل «تقوا» هم «فرد» و هم «جامعه» را «قوی» می‌کند.