۰۲/۰۸/۱۴

فهرست کتاب «طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن» (سطح متوسطه)

منبع: جزوۀ «معرفی و راهنمای کتاب طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن»، 33 تا 45

بخش اول: ایمان؛ ویژگی‌ها (آگاهانه، زاینده، پاینده) و ثمرات آن (نقش آن در زندگی خوب)

[جلسۀ 1] نشانه‌های ایمان؛ ویژگی‌های مؤمن (1)

آیات این جلسه؛ ۱۳۲ تا  ۱۳۶آل عمران

معنای تقوا و نقش آن در پیروزی

علت تأکید بر اطاعت از رسول در کنار اطاعت از خدا چیست؟ (أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ)

رحمت خدا در دنیا، مخصوص مطیعین از خدا و رسول است (لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ)

طلب مغفرت به معنای عذرخواهی نیست! مغفرت یعنی پر کردن خلأهای روحی (سَارِعُوا إِلی مَغْفِرَةٍ)

ویژگی‌های متقین/ 1. انفاق؛ هر خرج کردنی انفاق نیست! انفاق کار مردمان هوشمند است (الَّذینَ یُنْفِقُونَ)

۲. فقط فرو بردن خشمی که مبتنی بر عقل باشد، نشانۀ متقین است (الْکاظِمینَ الْغَیْظ)

[جلسۀ 2] نشانه‌های ایمان؛ ویژگی‌های مؤمن (2)

آیات این جلسه؛ ۱ تا  ۴ انفال

انفال «مال رسول است» یعنی مدیریت توزیع ثروت‌های عمومی دست اوست (قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ)

اصلاح ذات‌البین یعنی بر سر چیزهای جزئی به جان هم نیفتادن (وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَیْنِکُم)

اطاعت از رسول، نشانۀ ایمان (أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ)

پنج خصلت مؤمن/ 1. ترس از خدا ناشی از درک احساس عظمت و شکوه خدا(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ)

2. ازدیاد ایمان؛ ایمان مانند بذری در دل در حال رشد (وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إیماناً)

3. توکل عامل انگیزش و تحرک، نه حالت مخدّر و بی‌حالی (وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ)

4. اقامۀ نماز به معنی نماز خواندن یا فلانی را نمازخوان کردن نیست؛ بلکه به معنای این است که جامعه دائماً به یاد خدا و در راه خدا باشد (الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ)

5. انفاق فراتر از انفاق جان و مال است؛ به انفاق فکری هم می‌رسد ( وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ)

تمام شعارهای امروز احزاب سیاسی مثل صلح، آزادی، رفاه و راحتی، در جامعۀ ایمانی تحقق‌پذیر است

[جلسۀ 3] ویژگی‌های ایمان حقیقی: 1. آگاهانه

آیات این جلسه

فرق رهبران الهی با رهبران سیاسی در «ایمان» به آنچه دعوت می‌کنند است (آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّه‏)

انواع و اقسام ایمان/ 1. مقلدانه و متعصبانه؛ یعنی ایمانی که متکی بر دلیل نیست بلکه جانب‌دارانه است

2. ایمان آگاهانه یعنی ایمان بدون ترس از سرزنش و اشکال‌گیری (لِأُولِی الْأَلْبابِ)

بدون تفکر و هوشمندی، ایمان آگاهانه معنا ندارد (یَتَفَکَّرُونَ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ)

در قرآن، کافران مرتجعان قرن‌ها و عصرها هستند و پیغمبران روشنفکران زمان (حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَیْهِ آباءَنا)

[جلسۀ 4] ویژگی‌های ایمان حقیقی: 2. زاینده و همراه با تعهدات عملی

آیات این جلسه

ویژگی‌های ایمان حقیقی/ 2. ایمان همراه با تعهدات عملی است وگرنه هوشمندان عرب خیلی خوب می‌فهمیدند پیامبر دروغ نمی‌گوید (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا... وَ افْعَلُوا الْخَیْرَ)

تئوریزه کردن تنبلی و راحت‌طلبی با نظریۀ ارزش‌مندی ایمان بدون تلاش

ایمان در گرو کار و فعالیت و انجام نیکی است (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَ اسْجُدُوا وَ اعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ افْعَلُوا الْخَیْر)

رابطۀ ایمان حقیقی و هجرت؛ هجرت به معنای جابه‌جایی از شهری نیست، بلکه یعنی به یک‌باره دست شستن از همه چیز به خاطر هدف و پیوستن به جامعۀ اسلامی (إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا)

[جلسۀ 5] ویژگی‌های ایمان حقیقی: 3. همیشه و همه‌جا

آیات این جلسه

ویژگی‌های ایمان حقیقی/ 3. ایمان همیشگی نه مقطعی و موسمی

نبوت‌ها با فکر و عقل مردم سروکار دارند (یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَة)

تطبیق بحث با آیات: ویژگی‌های ایمان حقیقی، همیشگی بودن است نه مقطعی و موسمی (وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ إِذا فَریقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُون‏)

ایمان ملازم با کتک خوری مؤمن نیست و مؤمنین از اول عالم همیشه توسری‌خور نبوده‌اند، مؤمنین پیشین حاکمان زمین بودند ( کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِم‏)

[جلسۀ 6] آثار ایمان حقیقی در رسیدن به یک زندگی خوب

آیات این جلسه

مروری بر مباحث گذشته (ایمانی واقعی چیست؟) و ادامۀ بحث ( و چه آثاری دارد؟)

نویدهای ایمان همان شروط خوشبختی است

شروط خوشبختی: (شناختن هدف، از بین برد موانع، رهایی از دغدغه‌های درونی بازدارنده از هدف، امیدواری، قابلیت بخشش و جبران خطاها، تکیه‌گاه داشتن، نصرت و مدد و استفاده از نیروی ماورای ماده و طبیعت و ...)

آثار ایمان در قرآن، همان شروط خوشبختی است!

[جلسۀ 7] آثار ایمان در قرآن، همان شروط خوشبختی در دنیا!

آیات این جلسه

اطمینان یعنی حالت آرامش روح نه عدم تحرک و تلاش ( الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ)

معنای سکینه (ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکینَتَهُ عَلى‏ رَسُولِه‏)

رابطۀ یاد خدا با آرامش؛ یاد خدا جاذبۀ قوی برای محو کردن جاذبه‌های کوچک (أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ)

بخش دوم: توحید؛ معنا (آزادی) و تأثیر آن بر زندگی فردی (وسعت دید، شجاعت) و اجتماعی (نفی طبقات اجتماعی)

[جلسۀ 8] توحید یعنی همۀ جهان وابسته به قدرت بالاتر است، و همه، بردگان و بندگان اویند (توحید در جهان‌بینی اسلام)

آیات این جلسه؛ بقره 255 و مریم 88 تا 94

شباهت مسئلۀ توحید با ایمان در سه ویژگی ایمان

توحید در دو دیدگاه/ 1. توحید در جهان‌بینی اسلام/ 2. توحید در ایدئولوژی اسلام

توحید در جهان‌بینی اسلام یعنی همه چیز بنده و وابسته به قدرت الهی

بررسی برخی آیات مرتبط: اله یعنی صاحب‌اختیار ( اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ)

حی بودن خدا یعنی خدا لحظه‌ای از تو غفلت نمی‌کند ( الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ)

شفاعت با اذن خدا و در ذیل قدرت خدا تعریف می‌شود ( مَنْ ذَا الَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ)

فهم کلی از آیت الکرسی این است که در همۀ منطقۀ وجود، یک قدرت وجود دارد به نام خدا

فرزند گرفتن برای خد ا یعنی انسان‌ها غیر از اینکه بنده خدا می‌شوند، بندۀ دیگری هم می‌توانند بشوند ( وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَدا)

[جلسۀ 9] ضرورت نگاه کارکردگرایانه به توحید، وابستگی جهان و انسان به قدرت برتر و عبودیتِ برابرِ همۀ موجودات در برابر خدا (توحید در ایدئولوژی اسلام)

آیات این جلسه؛ بقره 165

علت گرایش به مادی‌گرایی، این است که بشر خیال می‌کند مکاتب مادی بهتر می‌تواند دنیای مردم را اداره کند

اگر دین نتواند گرهی از زندگی مردم باز کند، دین نیست (لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ)

آدم غیرمتعهد و غیرمسئول، توحید را با نفی و اثبات خدا مطرح می‌کند

توحید باید در نظام اقتصادی تأثیرگذار باشد. معنای اینکه خدا یک است و دو نیست یعنی تمام آنچه ثروت در اختیارداری برای خداست

بندگی خدا یعنی آزادی از بندگی غیرخدا

بنده خدا یعنی آزاد و آقا بودن و امکان شکوفایی استعدادها

مهم‌ترین آسیب بندگی غیرخدا، اگر بندۀ قدرت‌ها بشوی، افق دید تو کوچک و محدود به دنیا می‌شود

بررسی برخی آیات مرتبط: برده شدن برای مستکبرین در دنیا و یبزاری جستن اربابان مستکبر از بندگان و پیروان خودشان (وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً)

[جلسۀ 10] روح توحید، نفی اطاعت غیرخدا (عبادت و اطاعت انحصاری خدا)

آیات این جلسه؛ یونس 30 تا 31

مقایسه بحث توحید با نبوت در قرآن

توحید عمل زا و زندگی‌ساز است

تفاوت جامعۀ توحیدی با غیرتوحیدی در قوانین و سیستم اجتماعی

اصل اول توحید؛ عدم عبودیت و اطاعت غیرخدا (أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطان‏)

بررسی برخی آیات مرتبط، مبنی براینکه قدرت در دست خداست پس باید از او اطاعت و او را عبودیت کرد

[جلسۀ 11] معنای عبادت، اطاعت از غیرخدا چه در فرمان‌های شخصی و چه در قوانین اجتماعی یعنی شرک (روح توحید نفی عبودیت غیرخدا)

آیات این جلسه؛ انعام 114 تا  118

سه ضرورت بحث از توحید: پایه اعتقادی ما است، اصل مهم عمل فردی و اجتماعی ما است و ما اطلاع کمی از موحد بودن به معنای واقعی کلمه داریم

معنای عبادت؛ عبادت فقط خضوع و ستایش و نیایش مقابل موجودی قدسی نیست؛ بلکه اطاعت از هرکسی به صورت مستقل و بی‌قیدوشرط نیز عبادت است

عبادت غیرخدا یعنی پیروی از قوانین و نظامات اجتماعی غیرالهی

روح و پایۀ دین، اطاعت انحصاری از خدا

همه باید به قرآن مراجعه و از آن استفاده کنند

بررسی برخی آیات مرتبط : خداوند به حکومت و داوری سزاوارتر است (أَ فَغَیْرَ اللَّهِ أَبْتَغی‏ حَکَماً)

تخلف‌ناپذیری دین و فرمان خدا (وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلا)

پیروی از هوا و هوس اکثریت موجب گمراهی است ( وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبیلِ اللَّه‏)

دلیل بیان مسئلۀ جزئی ذبح بعد از بیان مسائل کلی این است که در نظر پروردگار مسائل کلی با جزئی بشر همه در یک سطح‌اند ( فَکُلُوا مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ اللَّهِ)

ترک گناهان ظاهری و باطنی (وَ ذَرُوا ظاهِرَ الْإِثْمِ وَ باطِنَه)

اطاعت غیرخدا موجب شرک می‌شود (وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّکُمْ لَمُشْرِکُون‏)

تصویرسازی و توصیف از صحنه‌های قیامت و تأثیر آن در نفوس (وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقین‏)

[جلسۀ 12] مهم‌ترین اثر اجتماعی توحید: نفی طبقات اجتماعی (توحید و نفی طبقات اجتماعی)

آیات این جلسه؛ مؤمنون 90 تا 91، بقره 21 تا 22، حجرات 13، اسرا 70

اصل دوم توحید؛ نفی طبقات اجتماعی

تساوی حقوق در یک جامعۀ بی‌طبقه

ریشۀ تاریخی اختلاف ‌طبقاتی، این است که انسان دو گونه سرشت دارد؛ یکی پست و دیگری بالا، بنابراین حقوق اجتماعی آنها باید باهم برابر نباشد

توحید ضامن نفی طبقات اجتماعی

چگونه توحید، موجب نفی طبقات اجتماعی می‌شود؟

معنای نفی طبقات اجتماعی در جامعۀ اسلامی این است که همه برای درس، کار و پول درآوردن امکان مساوی دارند، نه اینکه محتاج پارتی باشد

بررسی برخی آیات مرتبط: اگر چندخدایی بود، اختلاف در اصل خلقت پدید می‌آمد یعنی اختلاف طبقاتی میان انسان‌ها (إِذاً لَذَهَبَ کُلُّ إِلهٍ بِما خَلَق)

[جلسۀ 13] تأثیر توحید در زندگی فردی: وسعت دید، شجاعت (تأثیرات روانی توحید)

آیات این جلسه؛ آل عمران 172 تا 173

وسعت دید، اولین تأثیر روانی توحید

خشک شدن ریشۀ ترس، دومین تأثیر روانی توحید

ترس علت تسلیم شدن و مزدور شدن

بررسی برخی آیات مرتبط

بخش سوم: نبوت؛ فلسفه، اثر آن در حالات درونی و پیرامونی نبی، اهداف (انسان‌سازی از طریق حکومت)، معارضین، نتایج (بلندمدت و کوتاه‌مدت)، لازمۀ شهادت به نبوت (تلاش برای آبادانی دنیا)

[جلسۀ 14]: فلسفۀ نبوت و ارسال رسول؛ عدم کفایت عقل و غریزه برای هدایت بشر

آیات این جلسه؛ بقره 213

نبوت بالاتر از یکی از اصول دین است، دین بدون نبوت معنا ندارد

مسائل علم کلام در بحث نبوت، حرف‌های درست اما لزوماً مورد نیاز و اولویت‌دار نیست

عدم کفایت عقل برای هدایت بشر؛ فلسفۀ نبوت و ارسال رسول

نقش نبوت در پرورش عقل و عدم تعارض عقل و دین؛ امروز عقل‌های بزرگ انسانیت، توحید، نبوت و احکام فرعیِ دین را می‌فهمند

در خط طولی تاریخ بشر، بشریت به عمق دین بسیار مؤمن‌تر و معترف‌تر شده است

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 15]: بعثت و برانگیختگی درونی نبی، مقدمۀ بعثت بیرونی و اجتماعی (بعثت در نبوت)

آیات این جلسه؛ علق 1 تا 8

دو تحول و بعثت در پیغمبری: یکی بعثت درونی نبی و دیگری رستاخیز اجتماعی او

دو وضعیت متضاد پیغمبران قبل از نبوتشان: یکی دارای استعدادها و ظرفیت‌های قوی و عمیق انسانی بودند و دیگر اینکه مثل بقیه زندگی می‌کردند

بررسی برخی آیات مرتبط

فایدۀ دانستن بعثت درونی انبیا و حالاتشان قبل از بعثت بیرونی این است که اگر نبی خودش عوض نمی‌شد، نمی‌توانست دنیا را عوض کند

[جلسۀ 16]: هدف بعثت انبیا، جامعه‌سازی و در رأس آن نفی طبقات اجتماعی (رستاخیز اجتماعی نبوت)

آیات این جلسه؛ قصص 5 تا 6

نام رستاخیز اجتماعی انبیا انقلاب است

انواع ساختارهای اجتماعی: یکی اجتماعی با اختلافات طبقاتی و دیگری اجتماعی بدون اختلافات طبقاتی

نقش انبیا در جامعه سازی، انبیا مثل یک حکیم با کوهی از معلومات نیست که در گوشۀ خانه نشسته، بلکه نبی اول در درون خودش برانگیخته شده و بعد در جامعه تغییر ایجاد می‌کند

هیچ پیغمبری نیامده برای بیان مسائل فرعی و جزئی زندگی؛ بلکه آمده تا جامعه را از طبقاتی بودن نجات دهد

حق یعنی قانونی بر طبق فطرت جهانی و انسانی

جاهلیت یعنی نظام غیرعادلانۀ غیرفطری غیرانسانی

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 17]: اهداف نبوت؛ انسان‌سازی از طریق ایجاد حکومت

آیات این جلسه؛ حدید 25

هدف اصلی انبیا این است که انسان را به خودشکوفاییِ استعدادها و توانایی‌هایش برسانند

بزرگترین معجزۀ نبوت‌ها؛ کشف استعدادها و انسان‌سازی

فرق مکاتب مادی که به دنبال نفی ظلم و طبقات هستند و مکاتب الهی

برخی‌ها روایت «بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» را بهانه برای تنبلی‌ها و نارسایی‌ها و عافیت‌طلبی‌ها کرده‌اند

بررسی برخی آیات مرتبط

معنای نصرت خدا در غیب: با داشتن ایمان به غیب و یا در حالی که خدا و رسولش را ندیده آنها را یاری کند ( مَنْ یَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَیْبِ)

برداشتن غل و زنجیر توسط انبیا یعنی بر هم زدن مقررات دست‌وپاگیر غلط بشری ( یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتی‏ کانَتْ عَلَیْهِمْ)

[جلسۀ 18]: انبیا حرف آخر، یعنی «ایجاد حکومت» را، همان اول می‌گفتند (نخستین نغمه‌های نبوت)

آیات این جلسه؛ نحل 36

انبیا حرف آخر یعنی «توحید و نفی طبقات اجتماعی» را همان اول می‌زدند

ابولهب هم همین مطلب را اول فهمید که پیامبر فقط به یک مسئلۀ اعتقادی دعوت نمی‌کند

فلسفۀ اینکه انبیا حرف آخر خودشان را اول می‌زدند این است که دین با آگاهی و بصیرت همراه است و  اگر کورکورانه باشد بی‌فایده است

چرا از توحید شروع نمی‌کنیم؟

بررسی برخی آیات مرتبط: عبودیت خدا حرف اول پیغمبرها ( أَنِ اعْبُدُوا اللَّه)َ

امت‌ها و کشورهایی که به سخن پیامبر گوش ندادند، در دنیا محکوم به زوال‌اند (فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبین‏)

عبودیت خدا حرف مشترک انبیا (یَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ)

[جلسۀ 19]: گروه‌های معارض؛ طواغیت، اشراف، خوش‌گذران‌ها، نخبگان مذهبی

آیات این جلسه؛ انعام 112 تا 113

حاکم اسلامی در جامعۀ اسلامی همان‌قدر حق دارد و همان حقوقی را دارد که یکی از آحاد رعیت دارد

انواع طبقات مخالف با انبیا: طاغوت، ملأ، مترفین، احبار و رهبان

انبیا هیچ‌وقت مغلق‌گویی نکردند، هیچ‌وقت اصطلاحات فیلسوف‌مآبانه به مردم تحویل ندادند

علت مخالفت احبار و رهبان این است که نمی‌خواهند مردم عالم باشند یا متعلم

معرفی چهار طبقۀ مخالف انبیا بر اساس آیات قرآن/ (و بررسی برخی آیات مرتبط)

[جلسۀ 20]: انبیا از منظر یک فعالیت دسته‌جمعی، موفق بودند (فرجام نبوت [1])

آیات این جلسه؛ رعد 17

روند کلی کار انبیا موفقیت بوده است یا شکست؟

زحمات انبیا برای رشد بشر و تشبیه انبیا به معلمان

انبیا در تاریخ همیشه موفق بودند و شکست نخوردند

منطقی که جباران تاریخ به آن علاقه دارند این است که انبیا موفق نبودند؛ بنابراین هیچ تلاش و فعالیتی به نتیجه نخواهد رسید

دو شرط مهم برای موفقیت انبیا و پیروان آنان: یکی ایمان و اعتقاد از روی آگاهی و دیگری صبر یعنی مقاومت

بررسی برخی آیات مرتبط

نمونه‌هایی از تلاش و استقامت انبیا برای رسیدن به نتیجه

[جلسۀ 21]: برخی انبیا با دو شرط ایمان و صبر مردم، در زمان خودشان هم موفق شدند (فرجام نبوت [2])

آیات این جلسه؛ غافر 51 تا 54

چرا انبیا در کار جمعی خودشان موفق بودند؟

اقتضای فتح و پیشرفت و موفقیت در دعوت انبیا هست چون انبیا بر طبق حق سخن می‌گویند

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 22]: لازمۀ شهادت به نبوت و ایمان به رسول، «پیگیری» اهداف او از جمله آبادانی دنیاست (تعهد «ایمان به نبوت»)

آیات این جلسه؛ انفال 72

تصور اینکه ما قبول داریم فلانی پیغمبر است و پذیرش نبوت او در دل و اعلان بر زبان کافی است غلط است

معنای تعهد «ایمان به نبوت» این است که هر کاری که برای تحقق خواست پیغمبر از دستم برمی‌آید انجام دهم

بررسی برخی آیات مرتبط

بخش چهارم: ولایت؛ معنا، مراتب (عرضی، طولی)، آثارآن در زندگی اجتماعی (شکوفایی استعدادها) و آسیب ولایت طاغوت (نابودی و استثمار استعدادها)

[جلسۀ 23]: ولایت یعنی «به هم‌پیوستگی» با مؤمنین و ولی، و «گسستگی» با جبهۀ مقابل ولی (ولایت)

آیات این جلسه؛ ممتحنه 1

اتصال ولایت به نبوت در اهداف؛ از انسان‌سازی تا جامعه‌سازی

در جامعه‌ای که همه چیز از خداست، در همان مسجدی که پیغمبر خدا حد جاری می‌کرد، ادارۀ کار و اقتصاد پیامبر هم تشکیل می‌شد

نیاز به تشکیلات برای جامعه‌سازی

ولایت یعنی به هم پیوستگی و هم‌جبهگی و اتصال شدید یک عده انسانِ دارای فکر واحد و جویای هدف واحد

برای از بین نرفتن و هضم نشدن در جبهه مقابل، باید هر چه بیشتر افراد جبهه به همدیگر متصل و از جبهه مقابل جدا شوند

معنای صحیح ولایت، فراتر از محبت و قول به حقانیت اهل بیت است

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 24]: دو جهت ولایت در قرآن؛ حفظ پیوستگی داخلی و نفی وابستگی خارجی، ضرورت ولی و قدرت متمرکز برای حفظ پیوستگی و نفی وابستگی (پیوندهای امت اسلامی)

آیات این جلسه؛ مائده 51 تا 52

دو رکن اصلی در ولایت قرآن/ 1. در جبهه داخلی نباید صف‌هایی گوناگون در داخل این امت تشکیل شود

2. در زمینۀ روابط خارجی، امت اسلامی باید یک ذره هم تحت فرمان و افکار غیرمسلمانان قرار نگیرد

ضرورت نیاز جامعه به ولی؛ نقطۀ قدرت متمرکز برای هم‌جهت کردن نیروهای داخلی

ولایت یعنی ارتباط فکری و عملی مستحکم و نیرومند هریک از آحاد امت اسلام، در همه‌حال، با آن قلب امت

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 25]: ثمرات اجتماعی و فردی ولایت و معنای ولایت در انسان و جامعه (بهشت ولایت)

آیات این جلسه؛ حج 41

ممکن است یک فرد ولایت داشته باشد، اما جامعه دارای ولایت نباشد

طرح چهار مسئله پیرامون ولایت

ولایت بدون پیروی فکری و عملی ولایت نیست

ولایت در جامعه منشأ و الهام‌بخش همۀ نیروها، نشاط‌ها و فعالیت‌های آن جامعه است

آسیب‌های اجتماعی جامعه بدون ولایت

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 26]: حاکم بودن خدا به عنوان ولیّ واقعی در جامعه، و هر آنکه خدا به نام یا نشانی به ولایت می‌گمارد (در پیرامون ولایت [1])

آیات این جلسه؛ نساء 58 تا 59

حاکم بودن خدا در جامعۀ اسلامی سلطۀ تکوینی نیست، قوانین زندگی و روابط فردی و اجتماعی باید از خدا الهام بگیرد

ویژگی‌های ولیّ جامعه در قرآن/ 1. اقامۀ صلاة یعنی ولی کاری می‌کند که جامعه پر از ذکر و یاد خدا شود

2. ایتاء زکات و تقسیم عادلانۀ ثروت توسط امام

اولی‌الامر کسی است که منشور فرمان را از خدا دریافت کند

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 27]: پیامدها و آثار سوء عدم پذیرش ولایت خدا و پذیرش ولایت غیرخدا؛ آسیب‌های اجتماعی ولایت طاغوت و شیطان؛ نابودی یا استثمار استعدادها (در پیرامون ولایت [2])

آیات این جلسه؛ نحل 98 تا 100

هر ولایتی غیر از ولایت خدا ولایت طاغوت است

مهم‌ترین آسیب ولایت طاغوت این است که تمام نیروها، انرژی و ابتکار و استعداد تو در قبضۀ طاغوت واقع می‌شود

بررسی برخی آیات مرتبط

[جلسۀ 28]: معنای ولایت شیطان، آسیب‌های اجتماعی ولایت طاغوت؛ تسلط بر استعدادها و نیروها و ابتکارها و سلب آزادی و بی‎اختیار کردن انسان‌ها. هجرت یعنی رها شدن از قید و بندهای نظام جاهلی و رسیدن به محیط آزاد اسلامی (در پیرامون ولایت [3])

آیات این جلسه؛ نساء 100

هجرت یعنی اگر همۀ نیروها و نشاط‌ ما تحت فرمان ولایت الهی نبود این وضعیت را تغییر دهیم (وَ مَنْ یُهاجِرْ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ)

مهم‌ترین اثر شوم ولایت شیطان این است که انسان را بی‌اختیار و بر تمام نیروها و استعدادهای او تسلط پیدا می‌کند

کافر فقط آن کسی نیست که می‌گوید خدا نیست

نقد محاسن دوران طواغیت؛ تمدن کثیف و ننگین دنیای معاصر از لحاظ انسانی و اخلاقی هزاران سال عقب‌مانده هستند

بررسی برخی آیات مرتبط: مستضعف یعنی گروهی که در جامعه اختیار جامعه دست آنها نیست

پایان/

درختوارۀ مطالب مرتبط با این جزوه:

1. خبر انتشار این جزوۀ ویژه
2. دانلود فایل PDF جزوۀ «طرح خدا برای رسیدن به اوج شکوفایی و زندگی خوب چیست؟»  یا همان جزوۀ «معرفی و راهنمای مطالعه کتاب "طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن"
3. بخش‌هایی از این جزوه:

• راهنمای استفاده از این جزوه
• سطح مقدماتی 
  • خلاصه (1 صفحه)
  • فهرست (4 صفحه) 
• سطح متوسطه
  • خلاصه (10 صفحه)
  • فهرست (14 صفحه) <صفحه‌ای که هم‌اکنون در آن هستید!>
• سطح پیشرفته (برای مطالعۀ این قسمت باید فایل کامل جزوه را دانلود کنید)
  • خلاصه (50 صفحه)
  • پیشرفته (88 صفحه)

       4. ویژه | صوت و متن کامل و درختواره‌ای "کتاب طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن"/ اثر آیت الله سید علی خامنه‌ای