اهمیت نترسیدن از مسخره شدن در قرآن/ در تقابل محبت و ترس، ترس غلبه می کند

زمان: محرم 90
مکان: دانشگاه هنر
انعکاس در: رجانیوز
پی دی اف: A5 | A4
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید
صوت: دانلود | بشنوید
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید

حجت الاسلام علیرضا پناهیان در دهۀ اول محرم، در دانشگاه هنر با موضوع «عنصر شجاعت در هنر و حماسه» به ایراد سخنرانی پرداختند. گزیده‌ای از پنجمین جلسۀ این سخنرانی در ادامه می‌آید:

در تقابل محبت و ترس، ترس غلبه می‌کند/ فقط ترس مردم را وادار کرد تا امام حسین(ع) را قطعه قطعه کنند

ترس را از نظر تاریخی و اجتماعی می‌توان در موارد مختلفی بررسی کرد. از نظر تاریخی در تاریخ کربلا می‌بینیم که مردم از امام حسین(ع) نفرت نداشتند، بلکه او را دوست داشتند ولی وقتی که محبت و ترس در یک موضوع با هم وجود داشته باشند، ترس غلبه خواهد کرد. فقط ترس بود که مردم را وادار کرد تا امام حسین(ع) را قطعه قطعه کنند. چون ابن زیاد شایعه کرد که لشکر یزید در راه کوفه است؛ در حالی که اصلاً اینطور نبود. شایعات و تهدیدهای دیگری نیز بر ترس مردم می‌افزود.
در حالی که امام حسین(ع) محبوب‌ترین شخصیت جهان اسلام بودند، از سپاهی که علیه امام حسین(ع) تدارک دیدند، چند نفر کینه امام حسین(ع) را به دل داشتند؟ آیا نقش ترس را در این حادثه مهم می‌توان نادیده گرفت؟ آیا خدا در تاریخ کربلا با کسی شوخی داشته است؟ آیا خدا نمی‌خواسته مطلبی را در مورد ترس بگوید؟ برای بررسی ترس از نظر اجتماعی نیز باید گفت آنچه که به عنوان قدرت، سیاست، نفوذ و حاکمیت مطرح است، تماماً بر پایه ترس استوار است.

مسخره کردن، اولین بازتاب کار درست

یکی از موارد ترس، ترس از مسخره شدن است. موضوع مسخره شدن توسط غیرمؤمنین از اولین موضوعاتی بوده است که با اعلام علنی دعوت به اسلام، پیش آمد. هنگامیکه خدا به پیامبر اکرم(ص) دستور دادند که تبلیغ رسالتش را علنی کرده و حق را اظهار نماید، بلافاصله خدا می‌فرماید ما تو را از مسخره‌کنندگان، کفایت خواهیم کرد. فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکین‏* إِنَّا کَفَیْناکَ الْمُسْتَهْزِئین‏(سوره حجر، آیات 94 و 95). گویی مسخره کردن،‏ اولین کار دشمنان و اولین بازتاب کار درست بوده است.

نیش عقرب، نتیجۀ سکوت در مقابل مسخره شدن حق

دستور دیگر قرآنی به مؤمنین، همراهی نکردن و نماندن در جمعی است که به مسخره‌کردن مشغول هستند. قرآن کریم می‌فرماید: وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللَّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی‏ حَدیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقینَ وَ الْکافِرینَ فی‏ جَهَنَّمَ جَمیعا (نساء 140). مؤمن نباید در جلسه‌ای که حق را به سخریه گرفته‌اند، بنشیند. تهدید قرآن به اینکه این همراهی با مسخره‌کنندگان می‌تواند به همانند آن‌ها شدن ختم شود، تهدید تکان‌دهنده‌ای است.
یکی از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) گرفتار نیش عقرب شد، و درد شدیدی مبتلا شد به حدی که در شرف مرگ قرار گرفت. وقتی او را پیش امیرالمؤمنین(ع) آوردند، حضرت فرمودند: زمان مرگ او هنوز نرسیده است، و زمان درد کشیدنش هم هنوز به پایان نرسیده است. او را به خانه‌اش برگرداندند و پس از دوماه درد کشیدن سراغش را گرفت و به او گفت: «این درد تو بخاطر این بود که فلان روز، در جلسه‌ای کسی به دلیل ولایت سلمان نسبت به ما، به او طعنه زد، و تو نه از جانت ترسیدی و نه مالت در خطر بود، بلکه فقط به دلیل رودربایستی، آن شخص را تحقیر نکردی و جوایش را ندادی. اکنون توبه کن و عهد کن که دیگر چنین نکنی، تا دردت آرام شود.»( فَلَمْ یَمْنَعْکَ مِنَ الرَّدِّ وَ الِاسْتِخْفَافِ بِهِ خَوْفٌ عَلَى نَفْسِکَ‏ وَ لَا عَلَى أَهْلِکَ وَ لَا عَلَى وُلْدِکَ وَ مَالِکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنِ اسْتَحْیَیْتَهُ فَلِذَلِکَ أَصَابَک‏؛ بحار الانوار/26/238)
اگر کسی بخواهد آدم خوبی شود، حتماً مورد ظلم‌هایی قرار می‌گیرد. قرآن به نترسیدن از این نوع ظلم‌ها دعوت کرده و می‌فرماید: وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا یَخافُ ظُلْماً وَ لا هَضْماً(سوره طه، آیه 112). مؤمن نه از ستمی(در مورد حقش) و نه از کاستی و نقصانی(در مورد اجر و مزدش) می‌ترسد. یک نکته در حاشیه این مطلب وجود دارد. اگر مؤمنی در محیطی بود که همه با او همراه و همدل بودند و از هیچکس، هیچگاه مسخره شدنی، ظلمی یا سرزنشی را نشنیده باشد؛ شاید آن ساخته شدن کامل برایش ایجاد نشود. چنین شرایطی می‌تواند مشکلاتی مانند عجب، غرور و .... را ایجاد نماید.