۹۱/۰۵/۱۰
سخنرانی در مسجد امام حسین با موضوع استغفار - 1
چرا برای جا انداختن فرهنگ رمضان کاری نمی‌کنیم؟
- زمان: ماه مبارک رمضان 91
- مکان: تهران - مسجد امام حسین(ع)
- انعکاس در: مشرق
- پی دی اف: A5 | A4
- اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید
- صوت: دانلود | بشنوید
- کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید
حجت الاسلام و المسلمین پناهیان، در دهۀ اول ماه مبارک رمضان، بعد از نماز ظهر و عصر در مسجد امام حسین(ع)-ضلع شمالی میدان امام حسین(ع)- که به امامت حجت الاسلام ابوترابی اقامه می‌شود، به مدت ده روز با موضوع «استغفار» سخنرانی می‌کند. گزیده‌ای از اولین جلسه سخنرانی این استاد حوزه و دانشگاه را در ادامه می‌خوانید:
در ماه رمضان باید فرهنگ و فضای جامعۀ ما کاملاً دگرگون شود
- ماه رمضان فقط زمانی برای انجام عمل عبادی خاص مانند روزه نیست بلکه موقعیتی است برای احیاء مجموعه‌ای از آداب و رسومی که دارای جهت‌گیریِ فرهنگی دینی است.
- در ماه رمضان باید تغییرات قابل توجهی در زندگی جمعی ما پدید بیاید، به نحوی که فضای جامعۀ ما در این ماه کاملاً دگرگون شود. هر کسی شهر ما را در ماه رمضان دید، باید بفهمد که اوضاع شهر و رفتارها و حالات مردم تغییر کرده است. فرهنگ ماه عزیز رمضان باید حاکم شود، تا در روحیۀ معنوی افراد تاثیرگذار باشد.
تمام مسئولین و عناصر فرهنگی جامعه در جهت احیای فرهنگ رمضان تلاش کنند
- ماه رمضان فرصت خوبی برای ایجاد تغییر در آداب و رسوم و روابط اجتماعی است. هر کدام از ما در این زمینه نقش داریم و بزرگ‌ترها بیشتر نقش دارند. تمام مسئولین جامعه، تمام عناصر فرهنگی و بزرگ‌ترهای محله و خانواده باید دست به دست هم دهند و فرهنگ ماه مبارک رمضان را در جامعه جاری کنند.
- نباید فقط به روزه گرفتن در این ماه اکتفا کنیم بلکه باید سعی کنیم آداب ماه رمضان را نیز اجرا کنیم. این آداب هم به یکی دو رفتار محدود نمی‌شود. پیامبر اکرم(ص) در خطبۀ شعبانیه یعنی خطبه‌ای که به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان بیان فرموده‌اند فهرستی از این آداب را ذکر می‌کنند که رعایت کردن و انجام دادنِ آنها موجب می‌شود چهرۀ شهر ما در ماه رمضان متفاوت و زیباتر از هر زمان دیگری شود. می‌توان گفت رسول اکرم(ص) با تاکید بر این آداب، اصرار دارند که ما در ماه رمضان رفتارها و برنامه‌های روزمره خود را تغییر دهیم تا فرهنگ و چهرۀ شهرِ ما در ماه رمضان دگرگون شود.
- · یکی از تصریحات پیامبر اکرم(ص) این است که می‌فرمایند: «به بزرگ‌ترها احترام بگذارید و به کوچکترها مهربانی کنید؛ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ»(خطبۀ شعبانیه؛ امالی صدوق/94) احترام ویژه به بزرگ‌ترها از سوی جوانان و مهربانی به کوچکترها یکی از آدابِ زیبایی است که می‌تواند جلوۀ شهر ما را در این ماه زیباتر کند.
در ماه رمضان باید فرهنگ زبانیِ ما تغییر کند حتی در رسانه‌ها مجری‌های محترم صدا و سیما باید به این مساله توجه کنند
- پیامبر اکرم(ص) یکی دیگر از آداب رمضان را چنین ذکر می‌کنند: «زبان‌های خود را نگاه دارید؛ وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ» زبان باید در ماه مبارک رمضان وضعش تغییر کند، نه تنها ناسزا و دروغ و غیبت و ... نباید گفت بلکه از مجادلۀ لفظی و بحث و جدل نیز باید پرهیز کرد. در روایات آمده است حتی اگر با کسی بحث کردید و دیدید به جدل کشیده می‌شود، به طرف مقابل بگویید «من روزه هستم و جواب تو را نمی‌دهم و مجادله نمی‌کنم.» اصلاً همین حالت ضعف جسمانی یا بوی بد دهان روزه‌دار به انسان کمک می‌کند کمتر حرف بزند و بیشتر سکوت کند. سکوت هم با حکمت همراه است و روزه می‌تواند به انسان حکمت بدهد ولی ما با پرحرفی جلوی این اثر روزه را می‌گیریم.
- در ماه رمضان باید فرهنگ زبانیِ ما تغییر کند حتی در رسانه‌ها، مجری‌های محترم صدا و سیما باید به این مساله توجه کنند. حتی در فیلم‌ها و سریال‌ها باید کلماتی که ردّ و بدل می‌شود متفاوت باشد.
به دنیای آدم‌های دارا نگاه نکنیم که دلمان برود
- رسول اکرم(ص) در ادامه می‌فرماید: «وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَکُمْ ؛ چشم‌های خود را از چیزهایی که حرام است ببندید.» در ماه رمضان باید این فرصت را به خودمان بدهیم که نه تنها از حرام چشم ببندیم، بلکه از حرام‌های اخلاقی هم چشم‌پوشی کنیم، مثلاً به دنیای آدم‌های دارا نگاه نکنیم که دلمان برود.
- در ادامه می‌فرمایند: «وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُم؛ گوش خود را از چیزهایی که گوش دادن به آنها حلال نیست، باز دارید.» اصلاً سعی کنیم تا جایی که می‌توانیم گوش دادن به موسیقی را در این ماه کنار بگذاریم، البته نمی‌گوییم همۀ موسیقی‌ها حرام است اما وقتی ضرورتی ندارد، گوش نکنیم.
صاحب‌کارها، کارِ کارمندان و کارگران را سبک‌تر کنند/ چطور در تعطیلات نوروز کسی کار نمی‌کند، در این ماه نیز همه سعی کنند کارها را سبک‌تر کنند و وقت خود را صرف عبادت و رعایت آداب اجتماعی رمضان کنند
- رسول اکرم(ص) در بخش دیگری می‌فرمایند که صاحب‌کارها، کارِ کارمندان و کارگران خود را سبک‌تر کنند (البته حقوق آنها را کم نکنند). «مَنْ خَفَّفَ فِی هَذَا الشَّهْرِ عَمَّا مَلَکَتْ یَمِینُهُ خَفَّفَ اللَّهُ عَلَیْهِ حِسَابَهُ» چطور در تعطیلات نوروز کسی کار نمی‌کند، در این ماه نیز همه سعی کنند کارها را سبک‌تر کنند و وقت خود را صرف عبادت و رعایت آداب اجتماعی رمضان کنند، به نحوی که فضای شهر تغییر کند. البته غیر از مشاغل خاص و استثناها و ضرورت‌ها، همه سعی کنند به این توصیه عمل کنند و خداوند که صاحب رمضان است به ما برکت خواهد داد و روزی ما را از طریقی خواهد رساند.
- رسول اکرم(ص) در ادامۀ خطبه سفارش به ایتام می‌فرمایند: «وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاس به یتیم‌های مردم رسیدگی کنید» و ادب دیگری که پیامبر اکرم(ص) برای ماه مبارک رمضان می‌فرمایند، ذکر صوات بر ایشان و اهل‌بیت(ع) است.
تغییر یافتن فرهنگ شهر در ماه رمضان به قدری اهمیت دارد که روزه‌خواری در ملاء عام حد شلاق دارد
- این آداب و رفتارها که ما در ماه رمضان باید داشته باشیم، فرهنگ شهر را تغییر می‌دهد. تغییر یافتن فرهنگ شهر در ماه رمضان به قدری اهمیت دارد که روزه‌خواری در ملاء عام که در واقع شکستن حرمت این ماه و این فرهنگ است، حد شلاق دارد. بسیاری از معاصیِ بدتر از روزه‌خواری شلاق ندارد ولی روزه‌خوار علنی، حکمش شلاق است. چون فرهنگ این ماه را خراب کرده است. خیانت به فرهنگ جرمش خیلی بیشتر از این است که کسی به خودش خیانت کند و پنهانی ظلم و معصیت کند. این به خاطر حرمتِ بالای فرهنگ است.
- ادب دیگری که پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: افطاری دادن است. «مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَة» حتی می‌فرمایند اگر تواناییِ مالی ندارید، لااقل به یک عدد خرما یا با یک جرعه آب، خود را از ثواب این کار بهره‌مند کنید و خود را از آتشِ دوزخ نجات دهید.« اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ»
حداقل کاری که مردم می‌توانند انجام دهند، دادن آب و شربت و خرما در وقت افطار به رهگذران است
- چه خوب است مردم به افطاری دادن در این ماه اصرار داشته باشند. اگر نمی‌توانند سفرۀ اطعامی باز کنند حداقل کاری که از عهدۀ هر کسی بر می‌آید این است که یک ظرف آب یا شربت بگذارند و در وقت افطار به مردم آب یا شربت بدهند یا خرمایی بدهند که رهگذران روزۀ خود را افطار کنند و این کمترین کاری است که می‌توان برای احیاء فرهنگ رمضان انجام داد.
- پیامبر فرمودند با دادن یک لیوان آب، ابواب جهنم را به روی خود ببندید. اینکه پیامبر اکرم(ص) این قدر اصرار دارند که مردم به هم افطاری بدهند حتی به یک دانه خرما یا به یک جرعه آب، برای این است که می‌خواهند چهرۀ جامعه در ماه رمضان عوض شود، می‌خواهند در این ماه فرهنگ ما متفاوت شود.
بعضیها در تعطیلات نوروز به صلۀ رحم اهمیت می‌دهند اما در ماه رمضان از آن غفلت می‌ورزند
- یکی از آداب مهم و زیبای این ماه صلۀ رحم است. مومنانی که در تعطیلات نوروز به دید و بازدید فامیلی اهمیت زیادی می‌دهند باید در ماه مبارک رمضان که این‌قدر بر صلۀ ارحام تاکید شده است، بهای بیشتری بدهند ولی بعضیها از آن غفلت می‌ورزند. از این سفارش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: «وَ صِلُوا أَرْحَامَکُم» نباید غافل شویم.
- صلۀ ارحام یکی از عناصر مهم در فرهنگ رمضان است که می‌تواند چهرۀ جامعه و خانواده‌ها را تغییر دهد و رنگ و بوی دیگری به اوضاع شهر بدهد.
چرا بعضیها در حفظ رسوم باستانی این‌قدر مقید هستند ولی قدمی برای احیاء فرهنگ رمضان برنمی‌دارند؟/چرا مذهبی‌ها برای جاانداختن فرهنگ رمضان کاری نمی‌کنند؟
- چرا بعضیها که در حفظ فرهنگ باستانی و برخی از آداب و رسوم مانند سفرۀ هفت سین و ... این‌قدر مقید هستند، هیچ قدمی در جهت احیاء فرهنگ رمضان برنمی‌دارند؟ در حالی که پیامبر(ص) اصرار دارند که فرهنگ جامعه در ماه رمضان باید تغییر پیدا کند. چرا مذهبی‌ها و بسیجی‌ها این سفارش پیامبر اکرم(ص) را زمین گذاشته‌اند و برای جا انداختنِ فرهنگ رمضان کاری نمی‌کنند؟
- باید در ماه رمضان چهرۀ شهر تغییر کند تا مردم ببینند که ظاهر شهر عوض شده است و ببینند که همه نسبت به هم مهربان‌تر شده‌اند، این وضعیت قدرت بالایی در جامعه ایجاد می‌کند که می‌توان از آن برای اصلاح همۀ امور جامعه بهره گرفت.
خوشا به حال کسانی که در جهت احیای فرهنگ رمضان قدمی برمی‌دارند/ کسانی که دوست دارند خداوند در شب قدر آنها را به طور ویژه‌ای تحویل بگیرد، کمی از وقتِ عبادات فردیِ خود را اختصاص دهند به فرهنگ‌سازی برای ماه رمضان
- خوشا به حال کسانی که در جهت احیای فرهنگ رمضان قدمی برمی‌دارند و سعی می‌کنند به نحوی اوضاع شهر را دگرگون کرده و با رعایت آداب اجتماعی رمضان چهرۀ شهر را تغییر دهند.
- کسانی که دوست دارند خداوند در شب قدر آنها را به طور ویژه‌ای تحویل بگیرد، کمی از وقت عبادات فردی خود را اختصاص دهند به فرهنگ‌سازی برای ماه رمضان، و این کار را با کمترین اقدامات مانند افطاری دادن، و رعایت آدابِ اجتماعی رمضان می‌توانند انجام دهند. این کار در واقع احترام گذاشتن به توصیه‌ها و کلامِ پیامبر اکرم(ص) است.
- بالاخره باید با رعایت آداب اجتماعی رمضان کاری کنیم که در ماه رمضان یک تغییری در شهرِ ما دیده شود، اگر این کار صورت نگیرد، به نظر می‌رسد که ما از روی اکراه داریم روزه می‌گیریم و هیچ شور و اشتیاقی به این ماه نداریم.
متاسفانه برخی از رسوم فرهنگ غرب را به راحتی پذیرفته‌ایم
- ما باید نگهبانان فرهنگِ خودمان باشیم. متاسفانه ما بدون توجه، برخی از آداب و رسوم فرهنگ غرب را که به فرهنگِ ما تغذیه شده است به راحتی پذیرفته‌ایم بدون اینکه توجه کنیم این آداب و رسوم اصلاً از کجا آمده و آیا با فرهنگِ ما سنخیت دارد یا نه. البته اصل تبادل فرهنگی امری است پذیرفته شده ولی از رسوخ عناصر نامطلوب باید جلوگیری کرد.
- مثلاً یکی از آداب و رسومِ مضحکی که وارد فرهنگ ما شده است برخی از رفتارهای خاص در جشن تولدها مانند «خاموش کردنِ شمع» است. البته اصلِ جشن تولد گرفتن را نفی نمی‌کنیم چون فرصتی برای ابراز محبت و یادآوری گذران سال‌های عمر است و می‌تواند موجب تقویت محبت بین اعضاء خانواده شود. اما برخی رسومی که در این جشن‌ها وجود دارد و ما بدون توجه آن را پذیرفته‌ایم اصلاً با فرهنگِ ایرانی و اسلامی ما سازگاری ندارد. ما همیشه نور را مایۀ روشنی دیده و برکت می‌دانیم. بعد باید به رسم غربی‌ها نور را خاموش کنیم و خوشحال بشویم!
متاسفانه در این سی‌سال به موضوع فرهنگ اهمیت چندانی داده نشده است
- متاسفانه در این سی سال بعد از انقلاب به موضوع فرهنگ، اهمیت چندانی داده نشده است و همت و غیرتی که باید نسبت به امر فرهنگ وجود داشته باشد، دیده نمی‌شود.
- ماه رمضان فرصت بسیار خوبی برای تغییر فضای فرهنگی جامعه است. تا مقدمه‌ای باشد که فضای فکری و روحیِ ما تغییر کند.
حضرت صدیقۀ طاهره(س) از شخصیت‌های برجسته‌ای هستند که در تاریخ اسلام فرهنگ‌سازی کردند
- یکی از شخصیت‌های برجسته‌ای که در تاریخ اسلام فرهنگ‌سازی کردند، حضرت صدیقۀ طاهره(س) است. ایشان یک برنامۀ هفتگیِ منظم برای پاسداشتِ خونِ شهیدان داشتند و هر هفته با پای پیاده به سرِ مزار حمزۀ سیدالشهداء می‌رفتند. با اینکه برای ما معلوم است که حمزۀ سیدالشهدا خود به دعای حضرت فاطمه(س) محتاج بودند، ولی با این حال صدیقۀ طاهره(س) این حرکت را انجام می‌دادند و در جهت پاسداشت از مقام شهدا، فرهنگ سازی می‌کردند.
- حتی با تربت حضرت حمزه تسبیحی درست کردند که ذکر تسبیحات خود را با آن بخوانند که این امر، منشاء همین عنصر فرهنگی تسبیح از تربت سیدالشهدا قرار گرفت.
ارسال نظر
لطفا قبل از ارسال نظر اینجا را مطالعه کنید